BRAIN FART 1: Aardlus...?

Je hele wijk in je signaalpad...?

Laatst heb ik met Rob zijn nieuwe platenspeler geinstalleerd. De tafel, de arm en het element waren los van elkaar geleverd, dus dat moest in elkaar worden gezet. En niet te vergeten, duizend parameters tot 4 cijfers achter de komma ingeregeld. Daar draaien we onze handen niet voor om.

Toen alles klaar was voor gebruik wilden we natuurlijk even testen. Dus de signaalkabel, welke af fabriek al vast zat aan de arm, in de phono voortrap, de stroomstekker in het stopcontact en... Jup, meteen weer die nare brom. Natuurlijk zegt Rob, hij moet geaard worden, dat is altijd. En dat klopt (meestal) ook want toen we het aarde draadje aansloten aan de phono voortrap was het plots weer stil. Plaat op de tafel et voila...: muziek...! Opgelost...! Rob blij naar huis met z'n nieuwe speler.

Maar nu komt de vraag: is dat de oplossing...? Want wat doe je eigenlijk precies met dat aarde draadje...?

Zodra je je tafel aansluit aan de phono voortrap met een single ended (SE) RCA plug hang je feitelijk de hele aardkloot aan een kant van het minuscuul kleine spoeltje in je element. De mantel van die RCA ingang van je versterker is in negen van de tien gevallen gemonteerd op het metalen chassis van de versterker. Dat chassis is middels de stroomstekker geaard. Die stroomstekker zit in de muur en achter de muur zit de aardkloot. En dat bromt...! Duhhuhh...! En dan heb ik het nog niet over die prachtige antenne die we daarmee gecreëerd hebben.

Welnu, deskundigen noemen dat een aardlus. En wat is de oplossing...? Nog een draadje leggen tussen de tafel en de phono voortrap...? En dat klopt eigenlijk wel, want de brom was weg.

Maar wat willen we nu eigenlijk bereiken...? We willen luisteren naar een flinterdun electrisch signaaltje dat mechanisch wordt opgewekt door het bewegen van een minuscuul klein spoeltje om een magneetje (Moving Coil) of door het bewegen van een magneetje in een spoeltje (Moving Magnet). Dat muziek signaaltje wordt door de phono voortrap minstens DUIZEND keer versterkt naar wat wij in ons jargon "line niveau" noemen. Feitelijk kan je er dan nog niks mee, maar je hebt in ieder geval "line niveau". En nu komt de kicker: De ingang van die ENORME DUIZEND KEER versterker ligt voor de helft dus gewoon aan de aardkloot. Het is geen wonder dat dat gaat protesteren.

Wat is dan wel goed...?

Differentieel is goed. Ook wel "gebalanceerd" genoemd. In tegenstelling dus tot single ended. Als in een spoel een stroom wordt opgewekt dan gaat die stroom er aan de ene kant uit en komt ie aan de andere kant weer terug. Door de interne weerstand van die spoel ontstaat er dus een potentiaalverschil tussen de ene kant van de spoel and de andere. Als je dat potentiaalverschil zichtbaar maakt dan is de ene kant invers aan de andere kant. En allebei de helft van het totaal. Deskundigen noemen dat "in tegenfase" of "180 graden gedraaid" maar dat is een heel andere discussie.

Wanneer dat potentiaalverschil in de vorm van stroom (lees de twee eindjes van de spoel) wordt aangelegd aan de ingangen van een differentiaal versterker zal die versterker aan de uitgang het verschil tussen die ingangen willen vereffenen. Het gevolg is dat op de uitgang van die versterker het totaal van de twee helften staat. Als de versterker dat signaal meteen duizend keer versterkt heb je uiteindelijk een line niveau SE signaal dat lang niet meer zo gevoelig is.

Nog mooier wordt het als je deze denkwijze doorzet door de hele signaalweg, tot en met de speaker. Stel je voor: "dat spoeltje in het element drukt de veel grotere spoelen in de luidspreker naar voren en trekt ze naar achteren". Dat is differentiaal optima forma en daar zijn geen "aardedraadjes" meer bij nodig.

Hoe doe je dat dan?

Kies een phono voortrap met XLR ingangen. Wij hebben de Mola Mola en de Clearaudio. Kies een draaitafel met XLR uitgangen of een arm met XLR stekkers. Wij hebben Bergmann, de Thorens en optioneel de Clearaudio.

De technische uitleg: De XLR heeft 3 pinnen, de enige die we gebruiken zijn 2 en 3. Daartussen staat het potentiaal verschil van dat spoeltje. Meer niet...!

Nooit meer brom...!